
Hoe het spannend wordt op het laagspanningsnet
Deel 2: De klant
door Rick van Koppen
In het vorige deel in deze blog-reeks (lees hier), hebben we al toegelicht hoe er spanningsknelpunten ontstaan in het laagspanningsnet. Door de energietransitie komen deze knelpunten steeds vaker voor. Hierdoor schakelen omvormers automatisch af en draait apparatuur minder efficiënt of gaat zelfs kapot. Deze trend zal de komende jaren verder doorzetten. De netbeheerder heeft, zoals toegelicht, een grote rol in het verhelpen van deze knelpunten. Ze moeten hierbij inzetten op geprogrammeerd werk en waar mogelijk tijdelijke oplossingen.
We gaven al aan dat de netbeheerder niet de enige is die de oplossing kan bieden in deze situatie. De klant, oftewel het huis of bedrijf dat aangesloten is op het net (ook wel de ‘aangeslotene’) kan heel veel doen om het probleem te verminderen of zelfs voorkomen, door 1) hun gedrag aan te passen of 2) hun installatie geschikt te maken. We duiken in deze blog in deze twee opties en hoe ze bijdragen aan de oplossing.

Maar laten we starten bij het begin. Er moet erkend worden dat deze situatie voor de aangeslotene een zeer vervelende situatie is. Heb je vanuit duurzame of financiële overwegingen gekozen om je verbruik te elektrificeren en zelf stroom op te wekken met zonnepanelen, blijkt dit niet volledig te werken door beperkingen in het netwerk. Dit raakt je direct in je portemonnee of gebruiksgemak en dat is teleurstellend.
Gelukkig zijn er dus ook zaken die je zelf kunt doen om het probleem te verminderen of zelfs te voorkomen. Een energienetwerk in huis werkt op hoofdlijnen het zelfde als het netwerk van een netbeheerder. Eerst wordt de opgewekte energie verdeeld binnen de binnenhuisinstallatie, waarna het restant wordt teruggeleverd aan het netwerk van de netbeheerder. Ook in de kabels binnenshuis loopt de spanning op als er meer stroom opgewekt wordt.
Om problemen te voorkomen moet er altijd een kabel binnenshuis worden gebruikt die dik genoeg is om de stroom goed van de omvormer naar de meterkast te vervoeren. Aangezien de omvormer uitschakelt o.b.v. de spanning die het zelf meet bij de omvormer, kan het minimaliseren van spanningsopdrijving binnenshuis er dus voor zorgen dat de omvormer zich fors later uitschakelt. Kies daarnaast indien mogelijk voor een 3-fase omvormer. Dit zorgt er voor dat de stroom over alle drie de fasen binnen de kabels wordt verdeeld in plaats van dat het slechts over één fase kan stromen.
Houd ook bij je beslissing over de hoeveelheid zonnepanelen die je laat neerleggen rekening met de hier geschetste problematiek. Buiten de bebouwde kom bevinden zich vaak lange kabels die dunner zijn dan in drukke woonwijken. Als daar een substantiële hoeveelheid zonnepanelen is, dan is er een grote kans dat die hoeveelheid stroom niet door die kabels gaat passen. Door hier rekening mee te houden kunnen financiële tegenvallers voorkomen worden.
Het is in ieder geval handig om de opwek te matchen bij het gebruik, zodat er zo min mogelijk afhankelijkheid is van het net van de netbeheerder. Dit kunnen we ook realiseren door ons gedrag aan te passen. Praktisch betekent dit dat je je verbruik, waar mogelijk, verplaatst naar de momenten dat de opwek er is, oftewel als de zon schijnt. Laad dus op dat moment de auto op of zet dan de wasmachine aan. Dit vraagt vaak niet meer dan bewust omgaan met het moment van aanzetten of inpluggen. De auto laden is een zware last. Dit kan ervoor zorgen dat de spanning binnenshuis weer ietsje daalt, waardoor de zonnepanelen weer kunnen leveren.
"Het is in ieder geval handig om de opwek te matchen bij het gebruik, zodat er zo min mogelijk afhankelijkheid is van het net van de netbeheerder. Dit kunnen we ook realiseren door ons gedrag aan te passen. "
Een thuisbatterij kan ook helpen om de opgewekte elektriciteit tijdelijk op te slaan om dan op een later moment te gebruiken. Deze optie is echter vaak nog niet rendabel vanwege de hoge aanschafprijs van deze batterijen en zal naar alle waarschijnlijkheid pas in de toekomst (na aflopen van de salderingsregeling) echt interessant worden.
Omgekeerd gedrag heeft overigens een tegengesteld, nog vervelender, effect. Als we massaal gelijktijdig verbruik creëren op het moment dat er geen opwek is, kan de spanning op het net fors dalen. Hierdoor gaan apparaten als laadpalen of warmtepompen minder effectief werken of stoppen er mogelijk zelfs tijdelijk mee. De reden en benodigde oplossing voor deze onderspanning is hetzelfde als bij overspanning.
Overigens kun je, zelfs als je zelf geen opwek hebt, met het juiste gedrag toch helpen het net te ontlasten. Dan stroomt de overtollige stroom van je buurman naar jou toe in plaats van dat het de hele kabel door moet.
Tot slot, als alle bovenstaande opties niet meer kunnen, zullen we toch op de uitvoering van het werk door de netbeheerder moeten wachten. In de tussentijd helpt enkel acceptatie van de situatie nog een beetje en het besef dat het verlies van stroom over een jaar gezien in de meeste gevallen gelukkig niet boven de tientallen euro’s uit komt.
Wil je meer weten? Neem contact op met Rick van Koppen.